आफ्नै छोरोको हत्यारालाई क्षमा दिइन् दबोराले

दबोरा निराकाबिरिकिरा एक जना महिलाको नाउँ हो । ख्रीष्टाब्द १९९४ मा अफ्रिकी मुलुक रुवान्डामा भएको जाति–हत्यामा उनी बाँचेकी थिइन् । उनी आफ्ना एघार सन्तानमाथि पूर्णत: भर पर्थिन् । मृत्यु र निरुत्साहले निर्मित उनको जीवनमा इन्नोसेन्ट नाउँ गरेको उनको उन्नाइस वर्षको छोरो उनको आनन्द र सन्तुष्टिको विशेष स्रोत थियो । दबोरा प्रार्थना गर्ने स्त्री थिइन् । उनी प्रार्थनामा निकै विश्वास गर्थिन् । आफ्नो सानो घरको पछाडिपट्टि रहेको कोठामा हरेक बिहान उनी प्रार्थनामा बिताउँथिन् ।

एक साँझ इन्नोसेन्टले परिवारको लागि खाना बनाइसकेपछि केही सिपाहीहरू ढोकामा आए । तिनीहरू इन्नोसेन्टलाई केही प्रश्नहरू सोध्न आएका थिए भनी तिनीहरूले आउनुको कारण बताए र तिनलाई नमार्ने निश्चयता दिलाए ।

ती सिपाहीहरूसँगै केही समय भेटघाट गरेपछि इन्नोसेन्ट आफ्नी आमाकहाँ फर्केर आए र आमालाई भने, “आमा, तिनीहरूले मलाई मार्ने भो ।” उनले इन्नोसेन्टलाई अङ्गालो हालिन् । तर ती सिपाहीहरूले इन्नोसेन्टलाई जबरजस्ती लगे र केही मिनेटपछि बन्दुक पड्केको आवाज आयो । तिनीहरूले दबोराको छोरोको ज्यान लिईकन छाडे ।

इन्नोसेन्टको अन्त्येष्टिमा उनी भावविहल भइन् अनि यस्तो असहय दु:ख परमेश्वरले उनको जीवनमा कसरी ल्याउन सक्नुभयो भनी उनले परमेश्वरलाई प्रश्न गरिन् । उनको भावनात्मक र बौद्धिक सङ्घर्षहरूका बाबजुत पनि प्रार्थना र ध्यानको आफ्नो अभ्यासलाई उनले जारी राखिन् ।

केही हप्तापछि केही सिपाहीहरू फेरि उनको ढोकामा देखा परे । सुरुमा तिनीहरू उनलाई मार्न आएका थिए भनी दबोराले ठानिन् । तीमध्ये एक जना सिपाहीलाई उनले चिनिन् जो पहिले पनि त्यहाँ आएको थियो । त्यो सिपाही अगाडि बढयो र दबोराको कुममा समाती उनलाई बैठक कोठामा लग्यो । उसले ढोका बन्द गर्‍यो । दबोराले आफू मारिनेभयो भनी ठानिन् । दबोरापट्टि फर्केर उसले भन्यो, “मेरो निम्ति प्रार्थना गरिदिनुस् ।” दबोरा छक्क परिन् र तिनीहरू दुवै जनाले सँगै घुँडा टेके र उनले उसको निम्ति प्रार्थना गरिदिइन् ।

प्रार्थना सकिएपछि त्यस सिपाहीले भन्यो, “मेरो नाउँ चाल्र्स हो ।” त्यसपछि ऊ रुन थाल्यो । कुनै एउटा व्यक्ति चोरीमा संलग्न भएको कुरा इन्नोसेन्टले अधिकारीहरूलाई बताएकोले तिनको हत्या गरिएको थियो भन्ने तथ्यलाई त्यस सिपाहीले खुलासा गर्‍यो । उसले नै इन्नोसेन्टको हत्या गरेको कुरा उसले स्वीकार गर्‍यो । समय बित्दै गयो उसले आफूलाई निकै दोषी महसुस गर्‍यो र ऊ खिन्न हुँदै गयो । उसले दबोरालाई भन्यो, “के तपाईं मलाई क्षमा गरिदिनुहुन्छ ? गर्नुहुन्न भने मलाई अदालतमा लैजानुस् र म मेरो अपराधको लागि मर्न तयार छु किनकि यो नै व्यवस्था हो ।”

दबोरा पहिले त तिन छक परिन् अनि के गर्ने होला भनी प्रार्थना गर्न थालिन् । उनको जवाफ रुवान्डाको चङ्गाइको एउटा भाग बन्नेथियो । दबोरा उसलाई क्षमा दिन तयार भइन् भन्ने उनले जाहेर गरिन्  । उसलाई अधिकारीहरूको हातमा सुम्पिदिने उनको मनसाय थिएन किनभने ऊ जेलमा सड्थ्यो र अन्त्यमा उसलाई फाँसीमा चढाइन्थ्यो । उनले पहिले नै आफ्नो छोरो गुमाइसकेकी थिइन् । अर्को जवान मानिसलाई गुमाउनुपर्ने कुनै कारण थिएन ।

बाइबलमा अभिलिखित क्षमाका वचनहरूले तिनको दिमाग वारपार गर्न थाले । उनले चाल्र्सलाई अङ्गालो हालिन् र उनी रुन थालिन् । निकै कठिन भए तापनि एउटा ठुलो बोझ हटेर गएको महसुस गरिन् दबोराले । उनले चाल्र्सलाई भनिन्, “मैले तिमीलाई दिन सक्ने एउटै मात्र दण्ड तिमीलाई मेरो छोरोको ठाउँमा राखी मैले मेरो छोरोलाई खुवाउने खाना तिमीलाई खुवाउनु हो ।” दबोरापट्टि फर्केर चाल्र्सले भन्यो, “अब म तपाईंको छोरो भएको छु । सम्भव हुँदा म तपाईंलाई भेट्न आउनेछु ।”

त्यसपछिका महिना र वर्षहरूमा दबोराले यस अनुभवलाई रुवान्डाका अन्य समुदायहरूबिच बाँडिन् अनि क्षमाको सन्दर्भमा उनको उदाहरण एउटा अपरिहार्य कदम थियो भनी धेरैले बुझे । आफ्नो बजारमा देखा परेका भिन्नताबारे उनी टिप्पणी गर्छिन्, “अब रुहेनगेरी बेग्लै ठाउँ भएको छ । मारकाट बन्द भएको छ । अर्धसैन्य जत्थाहरू गएका छन् र रुवान्डाको मेरो सुन्दर कुनामा शान्ति फर्केर आएको छ । यस शान्ति पुनस्थापनामा मैले खेलेको गौण भूमिकाप्रति म गौरवान्वित छु ।”

जातिय नरसंहारको परिणाम स्वरूप झन्डै दस लाख मानिस मृत्युको शिकार बन्नु परेको देशमा चङ्गाइ र मेलमिलापको लागि दबोराको साक्षी महत्त्वपूर्ण योगदान हो । असोचनीय कुरोलाई सोच्न र असम्भव कुरोलाई विचार गर्न इच्छुक भइन् दबोरा । आफ्नो डरलाग्दो अन्यायपूर्ण संसारको परिधिबाट बाहिर आई वैकल्पिक बाटोलाई रोज्न उनी तत्पर भइन् । आँखाको बदला आँखा र जीवनको बदला जीवन भन्ने व्याप्त सिद्धान्तलाई उनको धार्मिक विश्वासले चुनौती थियो । यस्ता कथाहरूमा बदलाको खाँचोलाई त्याग्ने तत्परता हुन्छ । दबोराले क्षमा नदिएको भए बाँकी जीवनभर उनी क्रोध र बदलाको भावना बोकेर बाँच्नेथिइन् भनी उनले महसुस गरेकी थिइन् । तर उनले क्षमा दिइन् र त्यो भारी हटेको महसुस गरिन् ।

(नोट: यो डेभ टोइसनद्वारा लिखित द पावर अफ जेनेरोसिटी नामक पुस्तकबाट अनूदितसाथै सम्पादित अंश हो । यो अनुमति पाएर अनुवाद गरिएको हो ।)

Leave Your Comments Here.