युसेबियस: मण्डली इतिहासका पिता

प्रभु येशू ख्रीष्टको स्वर्गारोहणपश्चात् उहाँको शिक्षालाई उहाँका चेलाहरूले अगाडि बढाए । प्रेरितको पुस्तकले करिब तिस वर्षको इतिहासलाई अभिलिखित गरेको छ । प्रेरित पावललाई रोममा पुर्‍याइएको र तिनले दुई वर्षसम्म परमेश्वरको राज्यको प्रचार गरेको विवरणसँगै उक्त पुस्तकको अन्त्य हुन्छ । यो लगभग ख्रीष्टाब्द ६२ को कुरो हो । पछिल्ला तिन सय वर्षसम्मको मण्डली इतिहासको लागि हामी युसेबियसको कृतिप्रति ऋणी छौँ जसले आफ्नो मण्डली इतिहासको कृतिलाई पुरा गर्न थुप्रै उल्लेखनीय स्रोतहरूबाट मिहिनेतसाथ जानकारी बटुले । तिनले हामीलाई अगिल्ला केही शताब्दीको महत्त्वपूर्ण ज्ञान दिएर गएका छन् जुन अन्यथा प्राप्त हुँदैनथ्यो ।

युसेबियस इतिहासकार, धर्मशास्त्रको व्याख्याकारसाथै बिशप थिए । तिनी आफ्नो युगका ख्रीष्टियान ज्ञाता थिए । मण्डली इतिहासमा तिनको अभूतपूर्व योगदानको कारणले तिनलाई उचित किसिमले “मण्डली इतिहासका पिता” भनेर चिनिन्छ ।

युसेबियसको जन्म लगभग ख्रीष्टाब्द २६३ मा प्यालेस्टाइनमा भएको थियो । तिनको बाल्यकालसाथै जवान अवस्थाबारे हामी अनभिज्ञ छौँ । तिनी ख्रीष्टियान परिवारमा हुर्केका थिए भन्ने कुनै सङ्केत छैन यद्यपि हेरोद महान्द्वारा स्थापित सहर कैसरियामा तिनले ख्रीष्टियान शिक्षा पाएका थिए र त्यहीँ नै तिनको बप्तिस्मा भएको थियो ।

ईश्वरशास्त्री ओरिगेन र तिनका अनुयायी पाम्फिलसको समयमा कैसरिया ख्रीष्टियान शिक्षाको केन्द्र थियो । उचित शिक्षाको फैलावटको निम्ति समर्पित पाम्फिलस ख्यातिप्राप्त विद्वान् थिए । तिनले कैसरियामा एउटा विचारणीय पुस्तकालयसाथै बाइबल स्कुलको स्थापना गरेका थिए । युसेबियसको जीवनमा पाम्फिलसको उल्लेखनीय प्रभाव परेको थियो । कैसरियामा पाम्फिलसले युसेबियसलाई सिकाउन थाले र ती दुईको बिचमा प्रगाढ मित्रता स्थापित हुन पुग्यो । ख्रीष्टियानसाथै गैरख्रीष्टियान दुवै थरीका पुस्तकहरू पढ्नमा युसेबियसले आफैलाई समर्पित गरे जुन अध्ययन तिनको आफ्नै भावी लेखनमा निकै फलदायी साबित भयो ।

पाम्फिलसको नेतृत्वमा युसेबियसले बाइबल धर्मशास्त्रका अंशहरूको प्रतिलिपि गरे अनि तिनलाई सच्च्याउने काम गरे । तिनले ईश्वरशास्त्री ओरिगेनका कृतिहरूको पनि प्रतिलिपि गरे । विद्यार्थी छँदा नै तिनले आफ्नो दुई ओटा मुख्य कृतिहरूको लागि सामग्रीहरू बटुले ।

ख्रीष्टाब्द ३०३ मा रोमी सम्राट् डायोक्लिसनले ख्रीष्टियानहरूमाथि सतावटको थालनी गरे । परिणामत: मण्डली भवनहरू भत्काइए; धर्मशास्त्रका कैयौँ प्रतिहरू जलाइए; विश्वासीहरूलाई यातना दिइयो अनि कति मृत्युको शिकार बने । डायोक्लिसनको सतावटमा परी पाम्फिलस सहिद बने र युसेबियस झ्यालखानामा हालिए तर तिनी जेलमुक्त हुन सफल भए ।

३१४ मा युसेबियस कैसरियाको बिशपमा चुनिए । ३२५ मा डाकिएको नैसियाको परिषद्मा तिनले महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाए । युसेबियस शिक्षितसाथै प्रसिद्ध लेखक भएकोले तिनले सम्राट् कन्स्टेन्टाइनको निगाह पाएका थिए । सम्राट्ले तिनलाई निकै आदर गर्थे ।

युसेबियसले विभिन्न विद्यामा कलम चलाएका थिए । तिनले दस ठेलीको मण्डली इतिहास लेखे जुन मण्डली इतिहासको बारेमा लेखिएको पहिलो विद्यमान कृति हो । तिनको अर्को महत्त्वपूर्ण कृति क्रोनिकलमा तिनले विश्वको इतिहासको रूपरेखा तयार पारेका छन् । तिनले कन्स्टेन्टाइनको जीवनी, पाम्फिलसको जीवनीसाथै ख्रीष्टियान विषयहरूमा अन्य दर्जनजति कृतिहरू लेखेका छन् । आफ्नो जीवनकालमा तिनले रक्षाशास्त्रसम्बन्धी पुस्तकहरूसाथै बाइबलको टिप्पणी पनि लेखेका छन् ।

इतिहासकारको रूपमा ख्यातिप्राप्त युसेबियसको मृत्यु करिब ख्रीष्टाब्द ३३९ मा भएको थियो । 

  

  

  

Leave Your Comments Here.