धर्मशास्त्र
[बाइबल]
को विपरीत हुने
कुनै पुरातात्त्विक खोज
उचित किसिमले पुष्टि
भएको मलाई थाहा
छैन । बाइबल
संसारले जानेको सबैभन्दा विश्वसनीय
ऐतिहासिक पाठ्यपुस्तक हो ।
क्लिफोर्ड विल्सन,
पुरातत्त्वविद्साथै
लेखक
पुरातत्त्वविद्याले
[बाइबलका] अनगिन्ती
खण्डहरूलाई पुष्टि गरिदिएको छ
जसलाई आलोचकहरूले इतिहाससित
बेमेल वा ज्ञात
तथ्यहरूसित परस्पर विरोधी भनी
इन्कार गरेका थिए ।
डा. जोसेफ
पी.
फ्रि
हामी
ऐतिहासिक र पुरातात्त्विक
खोजद्वारा पत्ता लगाइएका तथ्यहरूको
प्रचुरताद्वारा बाइबलको ऐतिहासिक सच्चाइलाई
जाँच गर्न सक्षम
भएका छौँ ।
यसका दाबीहरूलाई जाँच
गर्न सकिने हरेक
अवस्थामा बाइबल विश्वसनीय र
भरोसायोग्य प्रमाणित भएको छ
।
डा. ज्याक
कट्रेल,
ख्रीष्टियान
दार्शनिकसाथै
ईश्वरशास्त्री
पुरातात्त्विक
कामले बाइबलको अभिलेखको
विश्वसनीयतामा भएको निश्चयतालाई
मजबुत बनाएको छ
भन्ने कुरामा कुनै
प्रश्न छैन ।
मिल्लर बुरोज,
बाइबलीय
विद्वान्साथै
प्राध्यापक
कुनै
पनि पुरातात्त्विक खोज
कहिल्यै बाइबलीय सन्दर्भको विरुद्धमा
गएको छैन भनी
स्पष्टत: भन्न सकिन्छ
। मनग्गे पुरातात्त्विक
खोजहरू पत्ता लगाइएका छन्
जसले प्रस्ट सारांशमा
वा सबिस्तार ढङ्गमा
बाइबलका ऐतिहासिक सन्दर्भहरूको पुष्टि
गर्छन् । र
यसै गरी, बाइबलीय
बयानहरूको उचित मूल्याङ्कनले
प्राय: उदेकका खोजहरूतर्फ डोर्याएको
छ ।
नेल्सन ग्लुक,
पुरातत्त्वविद्साथै
रब्बी
जहाँ–जहाँ सुसमाचारहरूका
ज्ञात तथ्यहरूलाई जाँच
गर्न सकिन्छ ती
उल्लेखनीय रूपमा निरन्तर सही
साबित भएका छन्,
खास गरी यूहन्नाको
सुसमाचारमा । पुरातत्त्वविद्हरूले
भेडा–ढोकाको नजिक
रहेको बेथस्दाको जल–कुण्डका पाँच ओटा
दलानहरू (५:२),
सिलोआमको तलाउ (९:१–७), सुखारमा
भएको याकूबको इनार
(४:५), पिलातसले
येशूलाई जाँच गरेको
“ढुङ्गाका पाटी” [गब्बथा] (१९:१३),
र मन्दिरका हाताहरूमा
भएको सोलोमनको दलान
(१०:२२–२३)
। हालै मात्र
अर्थात् १९६१ मा
कैसरियामा एउटा शिलालेख
फेला पारियो जसले
पहिलो पटक ख्रीष्टको
समयमा शासन गर्ने
यहूदियाका बडाहाकिम पिलातसको सम्बन्धमा
बाइबलेतर प्रमाणलाई जुटाएको छ
। प्यालेस्टाइनमा पहिलो
शताब्दीको योहानान नाउँ गरेको
क्रूसमा चढाइएको मानिसको अस्थि–बाकसको खोजले उसका
गोलीगाँठाहरूमा काँटीहरूको प्रयोग भएको
पुष्टि भएको छ
जसरी ख्रीष्टलाई ठोकिएको
थियो । दण्डाज्ञा
पाएका मानिसका खुट्टाहरूलाई
क्रूसमा टाँग्नका लागि डोरीको
प्रयोग गरिन्थ्यो भनी पहिले–पहिले सन्देहवादीहरूले विचार
गर्थे । ... १९९०
मा यरूशलेममा यहूदी
प्रधान पूजाहारी कैयाफा र
तिनको परिवारको समाधिस्थल
पत्ता लगाइयो ।
यीलगायत अन्य वर्णनहरूले
जाँच गर्न सकिने
क्षेत्रहरूमा सुसमाचारको विश्वसनीयताबारे अनुकूल
प्रभावको रचना गर्छन्
।
क्रेग एल.
ब्लम्बर्ग,
नयाँ
करारका
विद्वान्साथै
प्राध्यापक
धेरैले
बाइबलको सच्चाइमाथि आशङ्का व्यक्त
गरेका छन् [तर]
समय र अविरल
खोजले परमेश्वरको वचनका
आलोचकहरूभन्दा यसलाई बढी सूचित
गराइएको छ भनी
निरन्तर रूपमा पुष्टि गरेका
छन् । वास्तवमा
प्राचीन संसारका हजारौँ खोजहरूले
सारांश र प्रायश:
सबिस्तार ढङ्गमा बाइबलिय तस्बिरको
समर्थन गर्छन् र एउटै
पनि निर्विवाद खोज
कहिल्यै बाइबलको विरुद्धमा गएको
छैन ।
नर्मन गेइस्लर,
ख्रीष्टियान
दार्शनिक,
रक्षाशास्त्रीसाथै
लेखक
हरेक
उदाहरणमा जहाँ पुरातात्त्वविद्याका
खोजहरू बाइबलीय अभिलेखसित सम्बन्धित
छन् त्यहाँ पुरातात्त्विक
साक्षीले धर्मशास्त्रको ऐतिहासिक सच्चाइलाई पुष्टि
गर्छ र कहिलेकाहीँ
सबिस्तार ढङ्गमा प्रमाणित गर्छ
। ती उदाहरणहरूमा
जहाँ पुरातात्त्विक खोजहरू
बाइबलसित मतभेद भएको जस्तो
देखिन्छन् त्यहाँ विभेद पुरातात्त्विक
साक्षीमा छ जस्तै:
अनुचित अर्थ खोलाइ,
अपर्याप्त साक्षी आदि, बाइबलमा
होइन ।
डा. ब्रायन्ट
सी.
वुड,
पुरातत्त्वविद्