“सर्वशक्तिमान्
परमेश्वरले मेरो सामु
दुई ओटा महान्
उद्देश्यहरू राखिदिनुभएको छ: दास
व्यापारको उन्मूलन र नैतिकताको
सुधार”, २८ वर्षको
उमेरमा विलियम विल्बरफोर्सले आफ्नो
जर्नलमा परमेश्वरको बोलावटलाई यसरी
व्यक्त गरेका थिए ।
विलियम
विल्बरफोर्स ख्रीष्टियान राजनीतिज्ञ, ईश्वरशास्त्रीसाथै
सामाजिक सुधारक थिए ।
तिनकै निरन्तर सक्रियतामा
ब्रिटिस साम्राज्यबाट दास व्यापार
सदाको निम्ति उन्मूलन
भएको थियो ।
तिनको मृत्युको तिन
दिनअगि संसदले दास उन्मूलन
कानुन
१८३३
पारित गरेको थियो जसले
दास प्रथालाई ब्रिटिस
साम्राज्यबाट प्रभावकारी ढङ्गमा निषेध
गर्यो
।
२४
अगस्ट १७५९ मा
इङ्गल्यान्डमा जन्मेका विलियम विल्बरफोर्स
परिवारमा एकलो छोरा
थिए । तिनका
पिता रोबर्ट धनी
व्यापारी थिए भने
आमाको नाउँ एलिजाबेथ
थियो । तिनका
हजुरबुबा विलियम दुई पटक
सहरको मायोरमा चुनिएका
थिए । सात
वर्षको उमेरमा विल्बरफोर्स स्थानीय
स्कुलमा जान थाले
जहाँ तिनी नमुना
विद्यार्थी बने, तिनको
वक्तृत्वकलाको लागि ।
ख्रीष्टाब्द
१७८५ मा विल्बरफोर्स
ख्रीष्टियान बने र
त्यसपछि तिनको जिउने शैलीमा
परिवर्तनका रेखाहरू देखा परे
। तिनले प्रसिद्ध
भजन लेखक जोन
न्युटनसित सल्लाह मागे ।
विल्बरफोर्स जुन राजनीतिक
ओहोदामा पुगेका थिए त्यसलाई
परमेश्वरको निम्ति प्रयोग गर्न
प्रोत्साहित गरे न्युटनले
। तिनले विल्बरफोर्सको
बारेमा भविष्यवाणीसम्बन्धी यी वचनहरू
पनि कोरे, “परमेश्वरले
तपाईंलाई उहाँको मण्डली र
यो राष्ट्रको भलाइको
निम्ति उदय गराउनुभएको
छ भनी आशा
गरिएको छ र
विश्वास गरिएको छ ।”
त्यसको दुई वर्षपछि
परमेश्वरले तिनलाई व्याप्त दास
व्यापारको उन्मूलन र सामाजिक
सुधारको निम्ति बोलाउनुभएको महसुस
गरे जुन उद्देश्यलाई
तिनले आफ्नो जर्नलमा
लेखे ।
सोर्हौँ
शताब्दीमा नै ब्रिटिसले
दास व्यापार गर्न
थालेको थियो ।
अफ्रिकाबाट लाखौँ दासहरूलाई किनेर
वेस्ट इन्डिजमा निर्यात
गरिन्थ्यो जहाँ ती
दासहरूले चिनी, सुर्ती र
कपास उत्पादन गर्थे
। तिनीहरूको उत्पादन
नै ब्रिटिसको ८०
प्रतिशत विदेशी आय थियो
। दास व्यापार
ब्रिटिस आम्दानीको एउटा प्रमुख
हिस्सा नै बनेको
थियो । यस्तो
पृष्ठभूमिमा कानुनी रूपमा दास
व्यापारको उन्मूलन फलामको चिउरा
चपाउनुसरह थियो ।
तथापि
परमेश्वरको योजनाभित्र पर्ने अठोटले
मूर्त रूप लिन्छ
भन्ने यथार्थता विल्बरफोर्सको
निरन्तर प्रयासपश्चात्को कानुनत: दास प्रथाको
खारेजीमा देख्न सकिन्छ ।
१७८९
मा तिनले संसद
भवनमा दास प्रथाको
विरुद्धमा खरो भाषण
गरे । दास
व्यापार अन्याय र मानवीय
प्रतिष्ठाको विरुद्धमा थियो भन्ने
तिनको तर्क थियो
। १७८१ देखि
संसदमा झण्डै प्रत्येक वर्ष
नै दास प्रथाको
विरुद्धमा विधेयक पेस गरिएको
भए तापनि विलियम
विल्बरफोर्स र तिनको
पक्षमा मत हाल्नेहरू
पटक–पटक पराजित
भए । तर
तिनीहरूले हरेस खाएनन्
। निरन्तर प्रयासको
बाबजुत १८०७ मा
दास व्यापार कानुनी
रूपमा उन्मूलन भयो
। २८३ भोट
निर्मूलनको पक्षमा खसेको थियो
भने केवल १६
ओटा त्यसको विपक्षमा
।
दास
व्यापार कानुनले दास प्रथालाई
गैरकानुनी ठहराई बाँकी कामको
निम्ति मार्ग प्रशस्त गर्यो
। दास प्रथा
कानुनत: गैरकानुनी भए तापनि
हजारौँ दासहरू फुक्का भइसकेका
थिएनन् । तसर्थ,
विल्बरफोर्सले आफ्नो बाँकी जीवन
अफ्रिकासाथै विश्वका अन्य मुलुकहरूमा
भएका दासहरूको अधिकारको
पक्षमा वकालत गरी बिताए
। अन्तत: तिनको
मृत्युको केही दिनअगावै
२६ जुलाई १८३३
मा दास उन्मूलन
कानुन
१८३३
पारित भयो जसले
दास प्रथालाई ब्रिटिस
साम्राज्यबाट प्रभावकारी ढङ्गमा निषेध
गर्यो
। निश्चय नै,
यो विल्बरफोर्सको जीवनको
महानतम प्राप्ति थियो ।
२९
जुलाई १८३३ मा
तिनी यस धरतीबाट
विदा भए ।
तिनको मृत्युको एक
महिनापश्चात् दासत्व
उन्मूलन
कानुन
पारित गरी झण्डै
८ लाख अफ्रिकी
दासहरूलाई फुक्का गरियो जसको
निम्ति हर्जानास्वरूप अरबौँ रुपियाँ खर्च
गरिएको थियो ।