के येशूको पुनरुत्थानको कथा काल्पनिक हो ?

येशूको पुनरुत्थानलाई लौकिक दृष्टिकोणबाट व्याख्या गर्न अगाडि सारिएका विभिन्न सिद्धान्तहरूमध्ये एक हो— काल्पनिक सिद्धान्त । येशूको पुनरुत्थानको बारेमा भएको बाइबलीय विवरण दन्य कथा हो भनी यस सिद्धान्तले बताउँछ । येशूको ऐतिहासिकतालाई यसले स्वीकार गरे तापनि येशूको जीवनीसित जोडिएका विश्वास गर्न नसकिने घटनाहरू भने किँवदन्ती हुन् जुन परम्परगत रूपमा सुन्दै–सुनाउँदै आएका थिए भनी यसले व्याख्या गर्छ र उहाँको पुनरुत्थानको कथा त्यही दर्जामा पर्छ भन्ने यस परिकल्पनाको दाबी रहेको छ । उन्नाइसौँ शताब्दीका जर्मनीका लिबरल ईश्वरशास्त्री डेभिड स्ट्राउसले यस काल्पनिक सिद्धान्तको प्रतिपादन गरेका थिए । तर तलका पाँच ओटा तर्कहरूले यसको खण्डन गर्छन् भनी यस स्तम्भकार विश्वस्त छ ।

१. सुसमाचारको शैली काल्पनिक कथाको शैलीभन्दा नितान्त भिन्नै छ ।

अलङ्कृत र अनर्गल वर्णनहरू ऐतिहासिक विवरणमा किँवदन्तीहरू थपिएका छन् भन्ने मजबुत चिन्हहरू हुन् । तर पुनरुत्थानबारे सुसमाचारीय विवरणहरू त्यस्ता छैनन् । इतिहास र किँवदन्तीको बिचमा भएको भिन्नतालाई छट्टयाउन सक्ने कुनै पनि दक्ष साहित्यिक विद्वान्ले येशूको पुनरुत्थानसम्बन्धी सुसमाचारीय विवरणहरूलाई किँवदन्तीभित्र राख्दैन । अज्ञेयवादीबाट ख्रीष्टियान बनेका बिसौँ शताब्दीका अति नै प्रभावशाली लेखक सी. एस. लेविस भन्छन्, “मेरो निजी जीवनमा म सधैँ साहित्यिक समालोचक र इतिहासकार हुँ । त्यो मेरो पेसा हो । ... यसैको आधारमा म यो भन्न तयार छु कि यदि कसैले सुसमाचारहरूलाई काल्पनिक कथा या उपन्यास भनी ठान्छ भने एउटा साहित्यिक समालोचकको रूपमा उसले आफ्नो असक्षमतालाई देखाउँदै छ । मैले थुप्रै उपन्यासहरू पढेको छु र आदि मानिसहरूको बिचमा उदय भएका काल्पनिक कथाहरूलाई म राम्ररी जान्दछु र मलाई सिद्ध रूपमा थाहा छ कि सुसमाचारहरू त्यस्ता किसिमका सामग्रीहरू होइनन ।” 

२. किँवदन्तीको विकासको लागि पर्याप्त समय थिएन ।  

सम्मिलित सुसमाचारहरू (मत्ती, मर्कूस र लूका) ख्रीष्टाब्द ७० भन्दा अगाडि लेखिए भने यूहन्नाको सुसमाचार पहिलो शताब्दीको अन्त्यतिर । प्रेरित पावलका प्राय: सबै पत्रहरू सुसमाचारहरूभन्दा अगाडि नै लेखिएका थिए । यसको अर्थ हुन्छ कि पृथ्वीमा येशूको मिसनको समापन भएको केही दसकभित्रमा नै येशूको बारेमा लेख्न थालियो । घटना भएको लगभग ३० वर्षभित्रमा नै मर्कूसको सुसमाचार लेखियो । प्राचीन संसारमा काल्पनिक कथाको वृद्धि भई मुख्य ऐतिहासिक सच्चाइलाई तोड्न दुई पुस्ताको समय अन्तर पनि पर्याप्त थिएन भनी अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयका इतिहासकार ए. एन. शेर्विन ह्वाइटले बताएका छन् । कुनै घटना वा व्यक्तिको सम्बन्धमा उही पुस्तामा दन्त्यकथाको विकास भई साधारणत: त्यसलाई स्वीकार गरिएको तथ्य जानकारीमा आएको छैन ।

३. प्रत्यक्षदर्शीहरूले काल्पनिक कथालाई खण्डन गर्न सक्थे ।

पुनरुत्थान हुनुभएका प्रभु येशूलाई ५०० भन्दा बेसी मानिसहरूले देखे भनी प्रेरित पावलले लेखेका छन्, “त्यसपछि उहाँ [पुनरुत्थान हुनुभएका येशू] एकै समयमा पाँच सयभन्दा बढी भाइहरूकहाँ एकसाथ देखा पर्नुभयो, जसमध्ये धेरैजसो अहिलेसम्म छँदैछन् तर कोही–कोही सुतिसकेका छन्” (१ कोरिन्थी १५:६) । यसका अतिरिक्त उहाँको मृत्यु, गडाइ र रित्तो चिहानलाई देख्ने मानिसहरू थिए । सुसमाचारीय विवरणहरूको रचना हुँदा प्रत्यक्षदर्शीहरू अझै जीवितै थिए जसले सजिलैसित दस्तावेजको जाँच गर्न सक्थे । घटनालाई प्रत्यक्ष रूपमा देख्ने मानिसहरू जीवितै छँदा काल्पनिक कथाको उदय हुन सक्दैन ।

४. पुनरुत्थानपश्चात् येशू पहिलो पटक स्त्रीहरूकहाँ देखा पर्नुभयो भनी बताइएको छ । 

येशूको चिहान रित्तो थियो भनी पत्ता लगाउनेमा स्त्रीहरू पहिला मात्र थिएनन् तर चार ओटै सुसमाचारमा तिनीहरू उल्लिखित पनि छन् । पुरुष गवाहहरू त पछि आएका हुन् । स्त्रीहरूका गवाही यस अर्थमा महत्त्वपूर्ण छ कि पहिलो र दोस्रो शताब्दीका यहूदीसाथै रोमी संस्कृतिमा स्त्रीहरूलाई कम आदर गरिन्थ्यो । तिनीहरूको गवाहीमाथि प्रश्न चिन्ह ठड्याइन्थ्यो । पुरुषहरूको साक्षीको तुलनामा तिनीहरूको साक्षीलाई कमजोर मानिन्थ्यो । अरूलाई मूर्ख बनाउने प्रयासमा तपाईंले एउटा काल्पनिक कथाको रचना गर्न खोज्नुभएको छ भने ती दिनमा स्त्रीहरूले रित्तो चिहान पत्ता लगाए भनी तपाईंले कहिल्यै बताउनुहुन्नथ्यो । सुसमचारका लेखकहरूले यस्तो कथा बुने भनी कल्पना गर्नु ज्यादै असम्भव छ किनकि यसबाट तिनीहरूलाई कुनै लाभ हुँदैनथ्यो । यसले तिनीहरू आफैलाई चोट पुर्‍याउँदथ्यो । घटना नभई यदि तिनीहरूले कथा नै बुन्न चाहेका थिए भने लेखकहरूले पत्रुस, यूहन्ना वा अरिमाथियाका योसेफले पहिलो पटक रित्तो चिहान देखे भनी बताउँथे । स्त्रीहरूले पहिलो पटक रित्तो चिहान पत्ता लगाए भनी बताउने यस्तो लज्जास्पद विवरणलाई तिनीहरूले समावेश गर्नुको एउटै कारण यो हो कि घटना वास्तवमै घटेको थियो ।

५. ख्रीष्टियमतको उदय पुनरुत्थानमाथि चेलाहरूको विश्वासमा आश्रित छ ।

यदि येशू ख्रीष्टको पुनरुत्थानको कथा काल्पनिक हो भने ख्रीष्टियमत कुन जगमाथि निर्मित मार्ग थियो त ? येशूको बौरी उठाइविना ख्रीष्टियमतको उद्भवलाई व्याख्या गर्न सकिँदैन । येशूका ती प्रारम्भिक चेलाहरू आफैले कल्पना गरेको दन्त्यकथाको लागि सहिद भएर यस धरतीबाट बिदा भए भनी व्याख्या गर्नु तर्कसङ्गत देखिन्छ र ?

उपलब्ध विवरणहरूलाई होसियारीपूर्वक तौलँदा येशूको पुरुत्थानको विषयमा भएको काल्पनिक सिद्धान्तमा कुनै तौल देखिँदैन । यो स्पष्टत: खण्डनीय छ । तब हामी प्रसिद्ध लेखक थोमस अर्नोल्डसितै सहमत हुँदा तर्कसङ्गत देखिन्छौँ, “हरेक न्यायाधीशले आफ्नो मुद्दालाई निकै महत्त्वपूर्ण ठानेझैँ दसौँ हजारले यस [येशूको पुनरुत्थान] लाई होसियारीपूर्वक एक एक गरी केलाएका छन् । म आफैले पनि धेरै पटक त्यसो गरेको छु, अरूलाई मनाउन होइन तर आफैलाई सन्तुष्ट पार्न । ... र, मानव–जातिको इतिहासमा मलाई अर्को कुनै सत्यता थाहा छैन जुन एउटा निष्पक्ष खोजकर्ताको लागि ख्रीष्ट मर्नुभयो र मृतकहरूबाट बौरी उठ्नुभयो भन्ने सत्यताको निम्ति असल र पर्याप्त साक्षी छ ।”

 

  

Leave Your Comments Here.