पुरातात्त्विक खोज पत्ता लागेसँगै बाइबलका आलोचाकहरू स्तब्ध पारिए

प्रेरितहरूका काम नामक पुस्तक बाइबलको नयाँ करारको पाँचौँ पुस्तक हो जसले ख्रीष्टियान मण्डलीको स्थापना र रोमी साम्राज्यमा ख्रीष्टियान सन्देशको फैलावटलाई अभिलिखित गर्दछ । लगभग ख्रीष्टाब्द ६२ तिर लेखिएको यो पुस्तक डा. लूकाको दोस्रो पुस्तक हो (तिनको पहिलो पुस्तक लूकाको सुसमाचार हो जुन नयाँ करारको तेस्रो पुस्तक हो) । आफ्नो दोस्रो पुस्तकमा डा. लूकाले प्रेरित पावल र तिनका सहकर्मीहरूका सुसमाचारीय यात्रालाई सबिस्तार ढङ्गमा वर्णन गरेका छन् । पावलले वर्तमान समयका टर्की र ग्रिसका भूगोलहरूमा यात्रा गरेका थिए । 

आफ्नो इतिहासलाई अभिलिखित गर्ने क्रममा डा. लूकाले लेखेका छन् कि हुलदङ्गा मच्चाउने भिडले पावल र सिलासलाई फेला पार्न नसकेकाले तिनीहरूले “यासोन र कुनै–कुनै भाइहरूलाई सहरका शासकहरूकहाँ यसो भनेर कराउँदै घिस्स्याएर ल्याए, ‘संसारलाई उलटपुलट पार्ने यी मानिसहरू यहाँ पनि आइपुगेका छन् । तिनीहरू यासोनका पाहुना भएका छन्, र तिनीहरू सबैले येशू भन्ने एक जना अर्कै राजा छन् भनेर कैसरका हुकुमको विरुद्ध काम गर्दछन् ।’ यो कुरा सुनेर मानिसहरू र सहरका शासकहरू आत्तिए । उनीहरूले यासोन र तिनका साथमा भएका बाँकी मानिसहरूसँग धरौटी लिएर तिनीहरूलाई छोडिदिए” (प्रेरित १७:६–८) । 

नेपाली बाइबलमा उल्लिखित “सहरका शासकहरू” अङ्ग्रेजी rulers of the city को अनुवाद हो जसलाई ग्रिक भाषामा पोलिटार्खस भनिन्छ । डा. लूकाले आफ्नो ऐतिहासिक पुस्तकमा यस ग्रिक शब्दलाई दुई पटक उल्लेख गरेका छन् (१७:६ र ८) ।

थेसलोनिकेका अधिकारीहरूलाई उल्लेख गर्न डा. लूकाले यस शब्द (पोलिटार्खस) को प्रयोग गरेकाले लूकाले आफ्नो इतिहासमा भुल गरेका छन् भनी नयाँ करारका आलोचकहरूले लामो समयदेखि लूकालाई दोष लगाउँदै आएका थिए । आलोचकहरूको तर्क थियो कि सहरका अधिकारीहरूलाई उल्लेख गर्न ग्रिक साहित्यमा यो शब्दको प्रयोग गरिएको छैन । त्यस्ता ओहोदाका मानिसहरूलाई उल्लेख गर्न स्ट्रिटिगोई (दण्डाधिकारीहरू) वा एक्सुसिआइस (अधिकारीहरू) जस्ता सामान्य ग्रिक शब्दहरूको प्रयोग गरिनुपथ्र्यो भन्ने आलोचकहरूको दाबी गरेको रहेको थियो । आलोचकहरू प्रश्न गर्थे, “अस्तित्वमा नै नभएको शब्दलाई इतिहासकार लूकाले कसरी प्रयोग गरे ?”

तर पुरातात्त्विक खोजले बाइबलका आलोचकहरूलाई फेरि एक चोटि स्तब्ध पारिदिएको छ । ख्रीष्टाब्द १८३५ मा थेसलोनिकेको अर्धवृत्ताकार संरचनामा एउटा शिलालेख फेला पारिएको थियो जसमा शब्द पोलिटार्खस पनि उल्लिखित थियो । १८६७ मा उक्त संरचना नष्ट गरिए तापनि शिलालेख भने ब्रिटिस सङ्ग्रहालयमा सुरक्षित छ । ख्रीष्टाब्द १९६० मा कार्ल स्कुलरले पोलिटार्खस लेखिएको ३२ ओटा शिलालेखको सूची प्रकाशित गरे जसमध्ये झण्डै १९ ओटा थेसलोनिकेमा फेला पारिएका थिए र कम से कम तिन ओटा पहिलो शताब्दीका शिलालेखहरू थिए । ३० ख्रीष्टपूर्वदेखि ख्रीष्टाब्द १४३ को मिति दिइएको एउटा विशेष शिलालेख यसरी आरम्भ हुन्छ, “सहरका शासकहरू [पोलिटार्खस] को समयमा ... ।”

खोजपछिका खोजले एकातिर बाइबलका आलोचकहरूलाई तिनीहरूको दृष्टिकोण बदल्न बाध्य पारिदिएका छन् भने अर्कोतिर डा. लूकालाई प्राचीन संसारको विश्वसनीय इतिहासकारको रूपमा उभ्याइदिएका छन् ।         

Leave Your Comments Here.