शिलालेखको आविष्कारसँगै बाइबलका आलोचकहरू फेरि गलत साबित भए

इतिहासकार लूकाले लेखेका छन्, “कैसर तिबेरिअसका शासनकालको पन्ध्रौँ वर्षमा पन्तियस पिलातस यहूदीयाका हाकिम थिए । त्यस बेला हेरोद गालीलका शासक थिए, र तिनका भाइ फिलिप इतुरिया र त्राखोनितिसका शासक थिए, अनि लुसानियास अबिलेनेका शासक थिए” (लूका ३:१) । यस पदको अन्त्यमा “लुसानियास अबिलेनेका शासक थिए” भनी लूकाले प्रस्ट पारेका छन् । लूकाको विवरणअनुसार शासक लुसानियास करिब ख्रीष्टाब्द २७ मा शक्तिमा थिए । तर उक्त समयमा लुसानियासले शासन गरेका थिए भनी  उल्लेख गरेकाले वर्षौंसम्म सन्देहवादीहरूले लूकाको ऐतिहासिक विवरणमाथि प्रश्न तेर्साउँदै आएका थिए । प्रश्न गर्नुको कारण प्रस्ट थियो: इतिहासकारहरूलाई एक जना मात्र लुसानियासको बारेमा ज्ञान थियो जसले ४०–३६ ख्रीष्टपूर्वमा खाल्सिसमा शासन गरेका थिए । यो भनेको लूकाले उल्लेख गरेको मितिभन्दा झण्डै ६५ वर्ष अगाडिको मिति हो । त्यसो भए, के लूकाद्वारा अभिलिखित “लुसानियास” काल्पनिक व्यक्ति थिए त ? कदापि होइन । पुरातत्त्वविद्याले हामीलाई यस कठिनाइको समाधान गर्न मदत पुर्‍याएको छ ।

दमस्कस नजिकै रोमी सम्राट् तिबेरिअसको शासनकाल (ख्रीष्टाब्द १४–३७) को एउटा शिलालेख पत्ता लागेको छ जसमा इतिहासकार लूकाले भनेझैँ लुसानियासको नाउँ उल्लेख गरिएको छ ।

अब प्रश्न यो हो कि शिलालेखमा उल्लिखित लुसानियास लूकाद्वारा अभिलिखित लुसानियास नै हो भनेर कसरी थाहा पाउने ? उक्त शिलालेखको अंश यस्तो छ: “अगस्टस प्रभुहरूका उद्धारको लागि ...।” अगस्ट एउटा उपाधि थियो । एकै पटक दुई जना मानिसले यो उपाधि धारण गरेको समय तिबेरिअसको शासनकालमा मात्रै थियो । त्यस बेला तिबेरिअस र तिनकी आमा लिभिया दुवैले “अगस्टस” भन्ने उपाधि लिएका थिए ।  ख्रीष्टाब्द १४ मा कैसर अगस्टस (अर्थात् ओक्टाभियन) को निधनपश्चात् उनले यो उपाधि धारण गरेकी थिइन् । २९ मा उनको निधन भयो । तसर्थ, त्यो शिलालेख ख्रीष्टाब्द १४–२९ को बिचमा तयार पारिएको हुनुपर्छ ।

तब हामी प्रस्ट हुन सक्छौँ कि लुसानियास नाउँ गरेका दुई जना बेग्लाबेग्लै शासकहरू इतिहासमा बाँचेका रहेछन् । लूकाले पछिल्लो लुसानियासको उल्लेख गरेका हुन् भनी पुरातत्त्वविद्याले छर्लङ्ग पारेको छ । फेरि एक पटक बाइबलका आलोचकहरू गलत साबित भए पनि इतिहासकार लूका साँचो ठहरिए ।          

Leave Your Comments Here.